تصرف عدوانی، به عنوان یکی از مهم ترین موضوعات حقوقی و کیفری می باشد و زمانی رخ می دهد که فردی به صورت غیر قانونی و بدون اجازه مالک، خانه یا مال غیر منقول دیگری را تصرف کند. تصرف عدوانی می تواند از جنبه حقوقی و کیفری مورد بررسی قرار گیرد و هر یک از این موارد، شرایط و عواقب متفاوتی دارند. از مهم ترین موارد در فرق تصرف عدوانی حقوقی و کیفری می توان به احراز مالکیت برای آنها، محسوب شدن جرم و محل رسیدگی به پرونده ها اشاره کرد.
مواجهه با مسائل حقوقی پیچیده مانند تصرف عدوانی، نیازمند دانش تخصصی و آشنایی کامل به قوانین و رویه های قضایی است. وکلای با تجربه در لیست بهترین وکیل مشهد، می توانند راهنمایی های لازم را برای اتخاذ بهترین تصمیمات حقوقی در اختیار شما قرار دهند.
تصرف عدوانی به چه معناست؟
اگر فردی بدون داشتن حق قانونی و با زور و اجبار، ملک یا زمین کسی را اشغال کند، تصرف عدوانی صورت گرفته است. به عبارتی، تصرف عدوانی به معنای اشغال غیر قانونی مال و بدون اجازه مالک می باشد. این تصرف به دو دسته اصلی کیفری و حقوقی تقسیم می شود که در ادامه به توضیح آنها و تفاوت هایشان می پردازیم.
تصرف عدوانی حقوقی
در تصرف عدوانی حقوقی، فردی که مالک یا متصرف سابق ملک بوده و در تصرف عدوانی دچار ضرر شده است، حق دارد که در دادگاه نسبت به رفع تصرف دارایی اش اقدام کند. در صورتی که فرد موفق به اثبات مالکیت در تصرف عدوانی حقوقی شود، دادگاه حکمی برای خلع ید (خلع ید به معنای بیرون راندن متصرف عدوانی از ملک) متصرف عدوانی صادر کرده و او را مجبور به تخلیه ملک می کند. همچنین ممکن است خسارات وارده نیز به خواهان پرداخت شود.
تصرف عدوانی کیفری
تصرف عدوانی کیفری یعنی شخصی با اینکه میداند ملک یا دارایی متعلق به شخص دیگری است، آن مال را بصورت غیر قانونی به تصرف خودش درآورد. این عمل جرم محسوب شده و علاوه بر حکم به خلع ید، متصرف به مجازات های کیفری مانند حبس یا جزای نقدی نیز محکوم می شود.
معرفی 3 مورد از فرق تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
مهم ترین فرق تصرف عدوانی حقوقی و کیفری، موارد زیر هستند.
- در دعوای تصرف عدوانی حقوقی، نیازی به احراز مالکیت برای شخص خواهان نیست و همین که بتواند ثابت کند که قبلا آن دارایی و مال در تصرف او بوده است، کافیست. بر خلاف آن، در دعوای کیفری اینگونه نیست. در تصرف عدوانی کیفری، یکی از شرط های اصلی برای طرح دعوای کیفری، احراز مالکیت شاکی می باشد.
به عبارتی ساده تر، در شکایت حقوقی مهم نیست که شما صاحب اصلی خانه یا زمین باشید، فقط باید ثابت کنید که قبلاً از آن استفاده می کردید؛ اما در شکایت کیفری، باید ثابت کنید که شما مالک اصلی هستید.
- تصرف عدوانی کیفری، یک عمل مجرمانه محسوب می شود؛ زیرا ماهیت کیفری دارد و در این نوع دعوا، خواهان باید علاوه بر اثبات مالکیت در تصرف سابق خود بر مال غیرمنقول، اثبات کند که خوانده به صورت عمدی (یا حتی غیر عمدی اما با داشتن علم به عدم حق خود) و با قصد تجاوز، مال غیرمنقول را تصرف کرده است. تصرف عدوانی حقوقی اما جرم محسوب نشده و نیازی به اثبات تصرف و ارکان جرم ندارد؛ زیرا ماهیت آن حقوقی است و یک دعوای مدنی محسوب می شود. در این نوع دعوا، صرف اثبات تصرف سابق خواهان بر مال غیرمنقول و تصرف فعلی خوانده کافی است.
- یک فرق تصرف عدوانی حقوقی و کیفری در محل رسیدگی به پرونده های تصرف عدوانی است که بستگی به نوع تصرف و جرم دارد. اگر تصرف عدوانی کیفری رخ داده باشد، باید به دادسرای جایی که ملک قرار دارد، مراجعه کرد. اگر تصرف عدوانی حقوقی باشد، باید به دادگاه حقوقی همان منطقه مراجعه شود.
شرایط لازم برای طرح دعوای تصرف عدوانی
تحقق دعوای حقوقی تصرف عدوانی منوط به وجود و احراز سه شرط زیر است.
- برای طرح دعوای تصرف عدوانی، خواهان باید اثبات کند که قبلاً مالک یا متصرف قانونی ملک مورد نظر بوده است. این شرط را “سبق تصرف خواهان” می نامند.
- یکی از شرایط اصلی برای تحقق دعوای تصرف عدوانی حقوقی، علاوه بر اثبات اینکه خودمان صاحب ملک هستیم، این است که شخص دیگر به صورت غیر قانونی (عدوانی) و بدون رضایت ما، ملک را تصرف کرده و همچنان در اختیار او است.
- تصرف عدوانی یعنی اینکه کسی بدون اجاره نامه یا سند مالکیت، خانه شما را اشغال کند. اگر شما خانه ای را به دوست تان اجاره داده اید، تصرف دوست تان در آن خانه عدوانی نیست، چون او با اجازه شما آنجا زندگی می کند.
نکات حقوقی حائز اهمیت در دعاوی تصرف عدوانی
دعاوی تصرف عدوانی از پیچیدگی های حقوقی خاص برخوردار است که آگاهی از آن ها برای احقاق حق ضروری است.
- دعوای تصرف عدوانی فقط برای اموال غیر منقول (مثل زمین و ساختمان) قابل طرح است و شامل اموال منقول مانند خودرو نمی شود.
- برای پیگیری طرح دعوای تصرف عدوانی، باید به دادگاهی مراجعه کرد که ملک مورد نظر در محدوده آن قرار دارد.
- در دعوای تصرف عدوانی، خواهان تنها باید تصرف سابق خود بر مال غیرمنقول را اثبات کند و نشان دهد که در گذشته آن مال در تصرف قانونی او بوده است.
به عبارت دیگر، همین که خواهان بتواند اثبات کند که قبلاً بر مال غیرمنقول مورد نظر تصرف داشته است، می تواند دعوای تصرف عدوانی را طرح کند، بدون نیاز به اثبات اینکه او مالک قانونی آن مال می باشد. - از مهم ترین ویژگی های احکام رفع تصرف عدوانی، اجرای سریع رای دادگاه و حکم به رفع آثار ناشی از تصرف بدهد.
جمع بندی؛ بررسی کامل برای فرق تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
تصرف عدوانی زمانی رخ می دهد که فردی به طور غیر قانونی و بدون اجازه مالک، ملک یا مال غیر منقول دیگری را تصرف کند. این موضوع از دو جنبه حقوقی و کیفری قابل بررسی است. برای فرق تصرف عدوانی حقوقی و کیفری می توان گفت در تصرف عدوانی حقوقی، هدف بازگرداندن مال به مالک اصلی می باشد و اثبات تصرف سابق کفایت می کند؛ اما در تصرف عدوانی کیفری، علاوه بر بازگرداندن مال، مجازات متجاوز نیز مدنظر است و اثبات مالکیت الزامی می باشد. برای طرح دعوای تصرف عدوانی، باید شرایطی مانند تصرف عدوانی، سبق تصرف مالک و عدم رضایت مالک محقق شود؛ همچنین، در دعاوی تصرف عدوانی، نکاتی مانند مهلت قانونی طرح دعوا، لزوم ارائه دلایل و مدارک کافی و تعیین مرجع صالح بسیار حائز اهمیت هستند.
جهت بررسی دقیق تر و تخصصی تر مشکلات حقوقی خود می توانید با گروه حقوقی نیکرا در ارتباط باشید.
سوالات متداول در خصوص فرق بین تصرف عدوانی حقوقی و کیفری
سبق تصرف در تصرف عدوانی کیفری یعنی چی؟
در اصطلاح حقوقی “سبق تصرف در تصرف عدوانی کیفری” یعنی فردی مدعی است که قبلا مالکیتی بر ملکی داشته و اکنون یک شخص دیگر بدون اجازه او، آن را به تصرف خود درآورده است. در واقع، فرد مدعی ادعا می کند که پیش از اینکه شخص دیگری مال را تصرف کند، خود او مالک یا متصرف قانونی آن بوده است.
دفاع خوانده در رفع تصرف عدوانی چیست؟
دفاع خوانده در رفع تصرف عدوانی به معنای اقداماتی است که فرد خوانده (کسی که به تصرف عدوانی متهم شده) برای رد ادعای خواهان و حفظ حق خود انجام می دهد. در واقع، خوانده تلاش می کند تا ثابت کند که تصرف او بر ملک مورد نظر قانونی بوده و یا دلایل موجهی برای آن وجود دارد.
تفاوت تصرف عدوانی و ممانعت از حق چیست؟
تصرف عدوانی و ممانعت از حق دو مفهوم حقوقی هستند که معمولا با هم اشتباه گرفته می شوند. تصرف عدوانی به معنای تصرف غیرقانونی در مال غیر منقول دیگری (خلع ید) بدون اجازه مالک است؛ اما ممانعت از حق به معنای جلوگیری از استفاده مالک از حق خود بر ملک می باشد.
